بنا بر لایحه بودجه سال 97 که صبح یکشنبه توسط رئیس جمهور به مجلس شورای اسلامی تقدیم شد، بودجه بسیاری از دانشگاه های کشور به ویژه دانشگاه های مادر افزایش یافت؛ رویداد قابل انتظاری که می تواند امیدها را برای افزایش سرعت رشد علمی و جلوگیری از عقب ماندگی ها افزایش دهد.
به گزارش «تابناک»؛ یکی از مهم ترین بخش های لایحه بودجه سال 97 را وضعیت منابع مالی تخصیص یافته به جامعه علمی و به ویژه دانشگاه های کشور در بر می گیرد؛ دانشگاه هایی که در رقابت با مراکز علمی منطقه و جهان کار سختی در پیش دارند و برای اجرای طرح های توسعه ای خود نیازمند منابع مالی فراوان هستند.
مروری دقیق بر وضعیت بودجه هشت دانشگاه بزرگ کشور از سال 93 تا سال 97 به خوبی نشان می دهد با در نظر گرفتن مسائلی مثل افزایش تورم و هزینه های فراوانی که به دانشگاه ها تحمیل خواهد شد، میزان اعتبار تأمین شده برای این دانشگاه ها همانند سال های گذشته افزایش یافته است؛ شرایطی که البته برای همه دانشگاه ها یکسان نیست.
شرایطی که برای دانشگاه های بزرگ کشور پیش آمده است، تقریباً در مورد بسیاری از دانشگاه های کوچک کشور نیز صادق است و دانشگاه هایی مثل جیرفت، فسا، فنی مهندسی گلپایگان نیز با چنین رشد بودجه ای رو به رو هستند.
افزایش منابع مالی و درآمدهای دولت را شاید بتوان یکی از اصلی ترین دلایل گرایش دولت به افزایش بودجه دانشگاه های کشور عنوان کرد، اما نباید از این موضوع نیز غافل شد که شرایط پیش آمده در سال آتی، بسیاری از دانشگاه های کشور را به دلیل انتظارات فراوانی که از این دانشگاه ها هست همچنان با محدودیت ها رو به رو خواهد کرد.
این افزایش به جای بودجه در حالی رقم خورده است که رتبه بندی های جدید علمی دانشگاه های کشور، حکایت از رشد روزافزون دانشگاه های عربستانی و برخی دیگر از کشورهای منطقه مثل ترکیه و مصر دارد و برخی دانشگاه های ایران از جمله تبریز، صنعتی شریف، فردوسی مشهد در این رتبه بندی ها با کاهش رتبه رو به رو هستند.
برای نمونه، در شرایط کنونی، عربستانی ها با صرف هزینه های زیاد تلاش دارند اساتید و دانشجویان نخبه جهانی را حتی برای دوره های کوتاه زمانی در هر سال به دانشگاه های بزرگ خود بکشانند و با تأمین حداکثری ضمن بهره مندی از توان علمی، آنها را ترغیب کنند در مطالعات و پژوهش های خود نام دانشگاه های عربستانی را در مقالات و طرح های پژوهشی خود درج کنند و در این فرایند، دانشگاه ملک عبدالعزیز و دانشگاه ملک عبدالله با ارسال ایمیل به دانشمندان تراز اول جهان و طرح پیشنهاد همکاری در ازای یک همکاری مختصر ـ که شامل دو بار حضور در سال و هر بار یک هفته در دانشگاه و پرداخت کلیه هزینه هاست ـ از آنها می خواهند نام دانشگاه های عربستان در مقالات علمی خود را که در فصلنامه های معتبر علمی منتشر می شوند، بیاورند؛ اتفاقی که نیاز به هزینه های زیادی دارد و البته رتبه این دانشگاه های عربستانی را در سال های اخیر به شکل چشمگیری بهبود داده است.
رقابت دانشگاه های ایرانی با دانشگاه های بزرگ خاورمیانه از یک سو و عواملی دیگر مثل رشد روز افزون تکنولوژی که نیاز به ابزارهای پیشرفته مطالعاتی را ایجاب می کند، در کنار افزایش ظرفیت دانشگاه های کشور و سیر صعودی تورم به شکل مشخص نیازهای مالی دانشگاه ها را نیز افزایش داده است.
در چنین شرایطی، افزایش منابع مالی دانشگاهی به موضوعی بدیهی تبدیل شده است و انتظار منطقی نیز این بود که در لایحه بودجه سال 97 منابع مالی تخصیص یافته به دانشگاه ها رشد داشته باشد.
البته نیازهای روز افزون دانشگاه ها به منابع مالی سبب شده است که دانشگاه ها تا حدودی مسیر خود را از دریافت منابع مالی مستقیم از دولت به سمت جذب منابع مالی جدید از طریق فعالیت های پژوهشی و یا کمک های خیرین بکشانند که به خودی خود موضوع بدی نیست؛ اما در سال های گذشته دیده شد که بسیاری از دانشگاه های کشور برای جبران کاستی های مالی راه ساده تری یعنی جذب دانشجوی پولی را در دستور کار قرار دادند؛ طرحی که نه تنها نتوانست منابع مالی مطمئنی را برای دانشگاه ها فراهم کند، بلکه هزینه هایشان را نیز افزایش داد و ضربات سنگینی نیز به ساختار علمی کشور زد.
با شرایط پیش آمده انتظار است در سال آینده دانشگاه های کشور مسیر رشد علمی خود را با سرعت بیشتری طی کنند و دانشگاه های مادر در رقابت با دانشگاه های بزرگ خاورمیانه همچنان حرف های تازه ای برای گفتن داشته باشند.
در پایان دوباره تأکید می شود که در خبر قبلی که با موضوع بودجه دانشگاه ها نوشته شده بود به دلیل یک اشتباه ناخواسته اینگونه برداشت شد که بودجه دانشگاه ها در سال 97 کاهش یافته است که به این وسیله ضمن تصحیح خبر از همه خوانندگان و جامعه دانشگاهی عذرخواهی می شود.