محمد سعید ایزدی، مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهریبه تشریح عملکرد سه ساله این شرکت در دولت یازدهم پرداخت و گفت: دولت یازدهم از همان ابتدا با بررسی سوابق سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در حوزه بافت فرسوده و سکونتگاههای غیر رسمی، حضور پررنگ‌تر در برنامه‌های نوسازی و بهسازی شهری را به عنوان موضوع اولویتدار تعیین کرد و سیاست “بازآفرینی” را پیش گرفت.
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به ضرورت تعیین سیاستهای ساماندهی در گام اول، افزود: بر همین اساس شرکت عمران و بهسازی شهری ایران در سال ۱۳۹۳موفق شد تا سند ملی بازآفرینی شهری را به تصویب هیات وزیران رسانده و آن را ابلاغ کند.
محمد سعید ایزدی گفت: پس از تدوین سند ملی بازآفرینی شهری، در گام دوم توانستیم، دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلفی که متولی امر بهسازی و نوسازی و توسعه شهری هستند را برای اجرای مفاد این سند همراه کنیم که در این بخش، بیش از ۳۳ سازمان در کشور در ابعاد مختلف مسائل اجتماعی، زیرساختی، امنیتی، بهداشتی، آموزشی و … متولی امر توسعه شهر و ارتقای کیفی زندگی هستند.
ایزدی ادامه داد: ما در شرکت عمران و بهسازی شهری ایران نیازمند آن بودیم تا فعالیت این سازمان‌ها را با یکدیگر، هماهنگ و هم‌راستا کنیم. از سوی دیگر چون بحث مدیران واحد در برنامه‌های توسعه سوم، چهارم و پنجم تحقق پیدا نکرد، در نتیجه تشکیل ستاد ملی بازآفرینی شهری گامی برای هم راستا کردن دستگاه‌های مرتبط در این حوزه بود که در نهایت موجب شد تا ۲۰ دستگاه فعال در بحث توسعه شهری عضو ستاد ملی بازآفرینی شهری شوند.
وی تصریح کرد: گام سوم از مجموعه فعالیتهای انجام شده در شرکت عمران و بهسازی شهری تهیه برنامه محلات بود؛ امروز در دولت یازدهم و برای اولین بار در کشور در شرکت عمران و بهسازی شهری ایران از مقیاس ملی گرفته تا شهر و محله صاحب برنامه هستیم و می‌دانیم که چه تعداد محله در کجا و با چه اولویتی باید در برنامه نوسازی و بهسازی قرار بگیرد.
محمد سعید ایزدی اظهار داشت: تا پیش از این، دولت بر حسب شرایط خاص وارد عرصه نوسازی و بهسازی شهری شده و اقدامات مربوط به آن را در یک محله خاص پیاده می‌کرد. اما در دولت یازدهم موفق شدیم تا تمامی محدوده محله‌های بافت فرسوده در کشور که نیاز به نوسازی و بهسازی دارند را شناسایی کنیم که این محدوده شامل ۵۴۴ شهر در سه عرصه اصلی می‌شوند.
ایزدی افزود: این سه عرصه شامل ۲۵ هزار هکتار بافت‌های تاریخی در ۱۶۸ شهر، بیش از ۶۰هزار هکتار بافت میانی در ۴۹۵ شهر و ۴۸ هزار هکتار سکونتگاههای غیر رسمی در ۹۱ شهر می‌شود که البته جمع تعداد این شهرها بیشتر از ۵۴۴ شهر می‌شود و این بدان معناست که برخی از شهرها دو یا هر سه نوع بافت را در خود دارند.
معاون وزیر راه و شهرسازی توضیح داد: همچنین شرکت عمران و بهسازی شهری با تدوین برنامه برای بیش از ۲۷۰۰ محله در این شهرها این را مشخص کرده است که به عنوان مثال و به طور متوسط و در دو بازه زمانی برنامه توسعه ششم و هفتم برای بهسازی ۲۷۰ محله چه اقداماتی اعم از بحث‌های مربوط به ارتقای زیرساخت، توسعه خدمات، توانمند سازی ساکنین و… باید انجام شود.
مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ادامه داد: یکی از ویژگی‌های برنامه بهسازی محلات بافت فرسوده آن است که این برنامه از پایین به بالا تدوین شده است. به این صورت که شرکت عمران و بهسازی شهری به عنوان متولی امر نوسازی و بازآفرینی شهری به ستادهای بازآفرینی در استان‌ها اعلام می‌کند تا آنها اولویت شهرها و محلههایی که در استان خود نیاز به نوسازی و بهسازی دارند را به دولت معرفی کنند.
محمد سعید ایزدی با تاکید بر نقش ستادهای استانی در تعیین اولویت‌های محلاتتشریح کرد: در واقع این ستادهای بازآفرینی استانی هستند که مشخص می‌کنند که در شهر و استان کدامیک از محلهها باید در اولویت نوسازی قرار بگیرد.
وی ادامه داد: البته اولویتبندی در مجموعه اقدامات برای بهسازی هر محله نیز وجود دارد. به این صورت که ممکن است در یک محله بافت تاریخی احیای یک خانه تاریخی و در سکونتگاههای غیر رسمی ساخت پارک و تامین روشنایی در اولویت اجرا و … قرار داشته باشد.
مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری افزود: در واقع تلاش شده تا برنامه‌های بهسازی متناسب با هر محل عرضه شود و از همه مهمتر آنکه تلاش شده است تا این برنامه به مشارکت گذاشته شود زیرا تنها یک دستگاه متولی اجرای آن نیست و لازم است تمامی ارگانها و سازمان‌ها سهم خود را در اجرای این برنامهها مشخص کنند.
محمد سعید ایزدی گفت: باید بگویم که تهیه و انجام برنامه‌ریزی کار بزرگ و زمان‌گیری بود اما در حال حاضر موفق شدیم تا سهم هر سازمان در اجرای طرح نوسازی و بهسازی شهری را مشخص کنیم.
معاون وزیر راه و شهرسازی، ابزارهای حقوقی و مالی را نیاز بعدی این برنامه برای اجرایی شدن دانست و تصریح کرد: گام بعدی در اجرای برنامه بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده در کشور، تنظیم دستورالعمل های مورد نیاز برای تسهیل در اجرای کار و در نهایت الزام آور کردن اجرای این دستورالعمل ها توسط دستگاه‌های ذیربط از دیگر اقداماتی بود که دولت یازدهم موفق به انجام آن شد.
مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران به مجموعه فعالیتهایی که برای تحقق ابزارهای حقوقی برای احیای بافت‌های فرسوده در دولت یازدهم انجام شده است اشاره کرد و گفت: تا پیش از الزامی شدن حضور سازمان‌ها و ارگانهای مربوط، این سازمان‌ها به طور داوطلبانه در برنامه‌های مربوط به نوسازی و بهسازی شهری شرکت می‌کردند اما با تدوین و تصویب این برنامه، حضور این سازمان‌ها در اجرایی کردن دستورالعملهای بخش مربوطه، الزامی و اجباری شد.
محمد سعید ایزدی اضافه کرد: اخیرا مصوبه ۲۳ بندی از هیات وزیران دریافت کردهایم که در آن برای هر کدام از دستگاه‌های ذیربط یک مسئولیت و وظیفه تعریف شده است.
ایزدی همچنین در خصوص ابزارهای مالی در بخش بازآفرینی و احیای بافت‌های فرسوده گفت: در حال حاضر ما در شرکت عمران و بهسازی شهری ایران پنج مدل تامین مالی را دنبال می‌کنیم که استفاده از منابع دولتی اولین مدل از مدلهای تامین مالی در بافت‌های فرسوده است.
وی افزود: تا پیش از این میتوانستیم تنها تا سقف ۳۷ میلیارد تومان از منابع مالی دولتی برای نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده استفاده کنیم اما در دولت یازدهم موفق شدیم تا سقف ۱۴۰۰ میلیارد تومان ردیفهای اعتباری را در برنامه سال ۹۵ بگنجانیم که از این مبلغ ۹۰ میلیارد تومان آن به مشهد،۳۶ میلیارد تومان برای قم و شیراز،۱۸۰ میلیارد تومان برای سکونتگاههای غیر رسمی و حاشیه نشینی،۴۵۰ میلیارد تومان هم به بدهی دولت به شهرداریها و… مربوط می‌شود.
معاون وزیر راه و شهرسازی توضیح داد: محور دوم از مدلهای تامین مالی در این بخش استفاده از منابع تحت مالکیت دولت و به خصوص وزارت راه و شهرسازی است. تلاش وزیر راه و شهرسازی نیز در سه سال گذشته استفاده از منابع تحت مالکیت خود بوده است و امسال نیز این منابع سهمی ۲۵ درصدی از منابع مالی دولت را به خود اختصاص دادهاند.
محمد سعید ایزدی گفت: سومین منبع از منابع مالی استفاده از بخش خصوصی است که اهمیت بسیار زیادی دارند؛ تلاش ما در دولت یازدهم به گونهای بوده است تا با تعریف نهادی به نام توسعهگر، آنها را برای حضور و سرمایهگذاری در برنامه‌های احیا و بازآفزینی شرکت عمران و بهسازی جذب کنیم.
ایزدی ادامه داد: در واقع تفاوت توسعهگر (DEVELOPER) با مجری در آن است که توسعهگر در انجام پروژهها، هم مجری است و هم سرمایه‌گذار و در این بخش می‌توان سهم ۴۰ درصدی برای حضور توسعهگران در برنامه بازآفرینی بافت‌های فرسوده در نظر گرفت.
مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران استفاده از بانک‌ها را چهارمین ابزار مالی دانست و گفت: در تلاش بودیم تا از طریق توسعه‌ای کردن بانک مسکن ابزارهایی را تعریف کنیم که به ما در انجام برنامه‌های نوسازی و بهسازی کمک کند. یکی از این نمونهها صندوق مسکن یکم در بافت‌های فرسوده است که با سود ۸ درصدی که برای آن در نظر گرفته شده جایگاه خوبی پیدا کرده است.
ایزدی تصریح کرد: پنجمین ابزار از مجموعه ابزارهای مالی پیگیری استفاده از صندوقهای خیریه و نیکوکاری برای کمک به تامین مالی هزینههای مربوط به بهسازی و احیای بافت‌های فرسوده و سکونتگاههای غیر رسمی است.
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: به دنبال آن هستیم تا صندوقی به نام بازآفرینی شهری را راه‌اندازی کنیم و امیدوارم این صندوق بتواند سهم قابل توجهی از هزینه های مربوط به این بخش را تامین کند.
ایزدی تاکید کرد که مراحل ثبت این صندوق و تشکیل هیات مدیره آن انجام شده و حتی مذاکراتی نیز با بورس برای تشکیل صندوق نیکوکاری براساس تبصره دو ماده ۷ قانون اساسی پیش بینی شده است.
محمد سعید ایزدی ادامه داد: در دولت یازدهم در زمینه ساختار و تشکیلات نیز تلاش بر نهادسازی بوده است. از الزماتی که میتواند به تحقق و اجرای برنامه های بازآفرینی کمک کند، نهادهایی هستند که می‌توانند متولی این برنامهها باشند.
ایزدی افزود: یکی از مهمترین نهادها، نهاد تسهیلگر است. تسهیل‌گران نهادهایی هستند که می‌توانند به واسطه حمایت های انجام شده نقش خوبی در محلات، در بین مردم و بین مردم و شهرداری ایفا کنند زیرا مردم به این نهادها بیشتر از دولت و شهرداری اطمینان دارند.
مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران: ما به دنبال ایجاد نهادهای تسهیلگر در شهرهای مختلف نیز هستیم تا مانند نهادهای توسعه محله با کمک و همیاری مردم بسیاری از مسئولیت های مربوط به بازآفرینی بافت فرسوده را انجام دهد.
محمد سعید ایزدی تصریح کرد: علاوه بر نهادهای تسهیلگر و توسعهگر به دنبال ایجاد سایر سازمان‌های مردمنهاد نیز هستیم تا این گروه ها را برای حضور در طرح های بازآفرینی شهری تشویق کنیم و در نهایت تلاش ما این است تا به جای تکیه بیش از حد بر دولت و دخالت دادن دولت در امور بازآفرینی شهری کارها را به سازمان‌های مردمنهاد واگذار کنیم.
معاون وزیر راه و شهرسازی در رابطه با برنامه‌های دولت یازدهم در رابطه با رفع مشکلات ناشی از حاشیه‌نشینی نیز گفت: از بین محدوه و محلاتی که شرکت عمران و بهسازی شهری ایران متولی برنامه‌ریزی برای آنهاست، یکی از اولویتدارترینها سکونتگاههای غیر رسمی و حاشیه نشینی در اطراف شهرهاست که ۴۸ هزار هکتار را شامل می‌شوند و نزدیک به یک هزار محله در این مناطق قرار دارند.
محمد سعید ایزدی ادامه داد: این محلهها عمدتا در ۹۱ شهری که توسط دولت شناسایی شده است در کلانشهرها قرار دارند و در استان‌هایی هم مانند استان کردستان و سیستان بلوچستان به دلیل واقع شدن در استان‌هایی که سیل مهاجرت در آنها زیاد است حاشیه نشینی به پدیده‌ای بحرانی تبدیل شده است.
ایزدی تصریح کرد: برای مواجهه با معضل حاشیه نشینی در اطراف شهرها نیز در دولت یازدهم برای تمامی ۹۱ شهر برنامه تهیه شده است و اولویتبندی انجام شده است. به شکل عام در تک تک محلات تلاش برای همکاری با سایر دستگاه‌های متولی است. به عنوان مثال در همکاری با وزارت کار به خصوص سازمان فنی و حرفه ای در زمینه آموزش مهارتهای پایه، بیش از ۲۵ هزار مورد آموزش در این محلات داشتیم زیرا این آموزشها موجب فراهم شدن شرایط برای اشتغال مردم ساکن این محلات را فراهم کرده و آنها را توانمند می‌سازد.
مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران افزود: با وزارت بهداشت در مورد ساخت مراکز بهداشت و خانه‌های سلامت کارهای مشارکتی انجام شده و تعدا قابل توجهی از این مراکز و خانه‌ها ساخته شده است.
محمد سعید ایزدی توضیح داد: با وزارت آموزش و پرورش و وزارت ورزش و جوانان نیز برای تامین مراکز آموزشی و ورزشی در این مناطق مذاکراتی انجام شده است و بیش از ۲۷۹ پروژه در طول سه سال گذشته در این محدوه‌ها و محلات دنبال کردیم که بیش از ۱۳۰مورد تاکنون به بهره‌برداری رسیده است.
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: جدا از شکل عامی که در اولویت‌های ما تعریف شده است، شهرهای مشهد، قم، شیراز و چابهار را نیز به شکل پایلوت و ویژه مورد توجه قرار دادیم. این شهرها، شهرهایی هستند که هم در شورای اجتماعی کشور مورد تاکید مقام معظم رهبری بودهاند و هم در اولویت‌های برنامه ما قرار دارند.
ایزدی افزود: در نهایت ما در شرکت عمران و بهسازی شهری تلاش کردیم تا هماهنگ با سایر دستگاه‌ها حرکت کنیم و برنامه ویژه‌ای برای هر کدام از شهرها طراحی کنیم.