معیارهای اولویت بندی طرح های بخش حمل و نقل
اجرای پروژه‌های حمل و نقل در سطح مالی و منطقه‌ای از اهمیت خاصی برخوردار است. بنابراین اولویت‌بندی اجرای پروژه‌های حمل و نقل در سطح ملی و منطقه‌ای از اهمیت خاصی برخوردار است. این اولویت‌بندی می بایست علمی و برنامه‌ریزی شده باشد و مطالعه و بررسی موارد زیر را در بر گیرد.
1- اهداف بلند مدت و کوتاه مدت برنامه پنج ساله (Goals)
2- سیاست‌ها و روش‌های توسعه و برنامه‌ریزی (Strategy) .
3- تجزیه و تحلیل وضعیت و اهداف سیاسی ( و یا نظامی ) پروژه ( Objective) .
4- تجزیه و تحلیل وضعیت فیزیکی منطقه
5- تجزیه و تحلیل وضعیت اقتصادی و اجتماعی منطقه
6- تجزیه و تحلیل وضعیت حمل و نقل منطقه
7- تجزیه و تحلیل وضعیت هزینه‌ها و در آمد پروژه‌ها (Cost Benefit) ،
8- تجزیه و تحلیل وضعیت زمان اجرا و اتمام پروژه‌ها (ScheduALIng) .
هر یک از هشت مورد فوق، به گروه‌های کوچکتری تقسیم می‌شوند که می‌بایست مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد.
1- اهداف بلند مدت و کوتاه مدت برنامه پنج ساله
– اهداف بلند مدت برنامه
– اهداف میان مدت برنامه
– اهداف کوتاه مدت برنامه
2- سیاست‌ها و روش‌های توسعه و برنامه ریزی
– سیاست‌ها
– روش‌های کلی
– روش‌های توسعه
– روش‌های برنامه‌ریزی
3- تجزیه و تحلیل وضعیت و اهداف سیاسی ( و یا نظامی ) پروژه
– بررسی اولویت‌بندی سیاسی و اهداف
– بررسی اولویت‌بندی نظامی و اهداف
4- تجزیه و تحلیل وضعیت فیزیکی
– سابقه تاریخی
– وضعیت زمین
– وضعیت جغرافیایی
– مسیریابی
– تعداد معادن و منابع
– وضعیت خدمات عمومی ( آب و برق- مدرسه و دانشگاه – بیمارستان و بهداشت- مخابرات )
– درجه آبادانی و پیشرفت
– وضع محیط زیست
5- تجزیه و تحلیل وضعیت اقتصادی – اجتماعی
جمعیت
-ترکیب سنی و جنسی
-تعداد و اندازه خانوار
در آمد
-هزینه‌های مسکن، غذا و حمل و نقل
-کم هزینه، متوسط و بالا
وضعیت اشتغال
-انواع اشتغال
-درصد اشتغال
میزان تولید
-صنعتی
-معدنی
-کشاورزی
-دامی
وضعیت مهاجرت
6- تجزیه و تحلیل وضعیت حمل و نقل
– طول خطوط شبکه حمل و نقل ( جاده‌ای- راه‌آهن- کشتیرانی- هوایی- خطوط لوله )
– تعداد ناوگان حمل و نقل
– تأسیسات و تسهیلات حمل و نقل
– تناژ جا به جایی کالا ( صادره و وارده )
– تعداد جا به جایی مسافر
– فاصله از بنادر و فرودگاه‌ها
– محل مراکز، انبارها و بازار
– درصد جذب و تولید سفر
– سفر ( زمان سفر- طول سفر- هزینه سفر- مقصود از سفر ( کار، دید و بازدید، تحصیل، درمان) – نواع وسیله نقلیه )
7- تجزیه و تحلیل هزینه‌های ساخت و درآمد پروژه
– هزینه زیر سازی و رو سازی هزینه ثابت
– هزینه بهره‌برداری و نگهداری ( هزینه متغییر )
– هزینه بازسازی و بهسازی
– هزینه اداری
– در آمد حمل و نقل کالا
– در آمد حمل و نقل بار
– در آمد توسعه اقتصادی
– در آمد صرفه‌جویی عدم سرمایه گذاری به طرق دیگر
– در آمد صرفه‌جویی زمان سفر
بین کل هزینه و درآمدها، رابطه زیر باید برقرار شود :
8- تجزیه و تحلیل زمان اجرا و اتمام پروژه
– فازبندی مرحله اول: مطالعه و ساخت
– فازبندی مرحله دوم : ساخت و اجرا
– فازبندی مرحله سوم : ساخت و تکمیل و بهره‌برداری
بعد از مطالعه و تجزیه و تحلیل و دسته‌بندی عوامل فوق، با استفاده از روش امتیازگذاری و همسنگ کردن فاکتورها و تشکیل جدول ماتریس، هر پروژه را جداگانه بررسی و بالاترین امتیازهای نهایی را مشخص می‌کنیم که همان اولویت‌بندی پروژه‌های حمل و نقل خواهد بود.