مهندس محمدحسین مسعودی- عضو هیئت رئیسه گروه تخصصی عمران سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران
مدیریت، محور اساسى و ستون فقرات بالندگى سازمانها و جوامعى است که در جهت کسب اهداف خویش در تلاشند. تحقق رشد و توسعه، بدون توجه به مدیریت، امکانپذیر نخواهد بود. هرجا پیشرفتى دیده مى شود یا نوعى عقب ماندگى بروز مى کند، باید تأثیر عامل مدیریت را در آن جستجو کرد. به منظور جلوگیرى از رکود و ایجاد تحرک و پویایى در سازمانها، نظامهاى نظارت مدیریت یا همان بازرسی، ایجاد مى شود، تا با تمهیدات مستمر خود، زمینه هاى پیشرفت و افزایش بهره ورى را فراهم نماید. در واقع در نظامهاى نظارت مدیریت، بر دستیابى به هدفها، برنامه ها، اجراى قوانین و مقررات، خط مشى ها و همچنین استفاده ى بهینه از منابع، تأکید مى شود.
فرآیند نظارت و بازرسی، یکى از بااهمیت ترین جریاناتى است که هر سازمان براى تضمین بقاء و اطلاع از کیفیت عملکرد و اجراى برنامه هاى خود، به آن احتیاج دارد. اطلاعات به دست آمده از این فرآیند ، به عنوان بازخورد، ضمن ایجاد هوشیارى در مدیران، به صحت و سلامت جریان عملیات و فعالیتها کمک قابل توجهى مى نماید.
فعالیتهاى سازمانى، در چارچوب اهداف، خط مشى ها و برنامه ها، محقق مى شود و مدیران همواره به عنوان یکى از وظایف مهم خود، در پى روشهاى نظام مند و کارا، براى ایجاد حلقه ى دریافت اطلاعات موردنیاز از اهداف، برنامه ها و خط مشى ها و تطبیق آن با عملکرد، بوده اند. در این راستا فرآیند نظارت و بازرسی در سازمان، مى تواند آنها را در جهت تحقق اهداف و برنامه ها، هدایت کند. قطعاً هر چه سیستم نظارت و کنترل، قدرتمندتر عمل کند، عملکرد سازمان براى دسترسى به اهداف، تضمین بیشترى خواهد داشت؛ چه اینکه نظام نظارت، بازوى قدرتمند براى مجریان، به شمار مى آید.
طبق ماده 18 از قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، هر یک از سازمانهای استانها، حسب مورد دارای یک یا چند بازرس می باشند که موظفند در چارچوب قانون و آئین نامه اجرائی آن و آئین نامه مالی سازمان به حسابها و ترازنامه سازمان استان رسیدگی و گزارشهای لازم را جهت ارائه به مجمع عمومی تهیه نمایند و نیز تمامی وظایف و اختیاراتی را که به موجب قوانین و مقررات عمومی بعهده بازرس محول است، انجام دهند.
باتوجه به ماده 51 از آئین نامه اجرائی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، بازرسان از ارکان سازمانهای نظام مهندسی ساختمان در استانها محسوب می گردند. همچنین طبق ماده 82 از آئین نامه اجرائی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، وظایف و اختیارات بازرس یا بازرسان بشرح ذیل تعیین می شود:
الف- اظهارنظر درباره صحّت و درستی صورت دارائی ها و صورت حساب دوره عملکرد و ترازنامه ای که هیئت مدیره برای ارائه به مجمع عمومی تهیه نموده است و تهیه گزارش و تسلیم آن به هیئت مدیره حداقل 15روز قبل از تشکیل مجمع عمومی.
ب- اظهارنظر درباره صحّت مطالب و گزارشها و اطلاعاتی که هیئت مدیره برای ارائه به مجمع عمومی تنظیم نموده است.
پ- بازرسان باید اطمینان حاصل نمایند که اقدامات و عملکرد هیئت مدیره در حدود قانون و آئین نامه های اجرائی آن بوده و حقوق اعضاء در حدودی که قانون و آئین نامه های آن تعیین کرده، به طور یکسان رعایت شده باشد و در صورتی که هیئت مدیره تخلف یا تخطی از قانون و آئین نامه داشته و یا اطلاعاتی برخلاف حقیقت در اختیار مجمع عمومی قرار دهند، بازرس یا بازرسان مکلفند که مجمع عمومی را از آن آگاه نمایند.
ت- بازرس یا بازرسان با اطلاع هیئت مدیره حق دارند در هر موقع هرگونه رسیدگی و بازرسی لازم را انجام داده و اسناد و مدارک و اطلاعات مربوط به سازمان هر استان را از هیئت مدیره مطالبه کرده و مورد رسیدگی قرار دهند. این رسیدگی نباید به گونه ای باشد که موجب وقفه در عملیات جاری شود.
ث- بازرس یا بازرسان می توانند به مسئولیت خود در انجام وظایفی که برعهده دارند از نظر کارشناسان استفاده کنند، مشروط بر این که آنها را از قبل به طور رسمی و کتبی به سازمان استان معرفی کرده باشند. این کارشناسان در موارد و حدودی که بازرس یا بازرسان تعیین می کنند مانند خود بازرس حق هرگونه تحقیق و رسیدگی را خواهند داشت.
این یادداشت باتوجه به نزدیک شدن زمان انتخابات بازرسان سازمان نظام مهندسی ساختمان برخی استانها تهیه شده که امید است مورد استفاده جامعه مهندسی ساختمان قرار گرفته و آنها را در انتخاب صحیح و موثر بازرسان و مطالبه حقوق مغفول مانده در این حوزه یاری نماید.
نقل از راهبر مهندسان ساختمان