امروز
شنبه 1403.10.1
Iranian Construction Engineering and Management
مصالح ساختمانی
نقدی بر وضعیت صنعت سنگ ایران
عبدالرضا تحسینی
رئیس هیات‌مدیره خانه معدن کرمان
اشاره دقیق مقام معظم رهبری در دیدار اخیر با هیات دولت درخصوص جایگزینی درآمدهای ناپایدار نفتی با درآمدهای حاصل از فعالیت‌های معدنی، نشانگر لزوم توجه بیشتر به این حوزه است.
ذخایر عظیم و متنوع، ایران را در جایگاه یکی از مناطق استثنایی جهان از حیث سنگ تزئینی قرار داده است. انواع تراورتن، مرمریت (ماربل)، مرمر (اونیکس)، لایمستون و گرانیت در رنگ‌ها و طرح‌های گوناگون در سراسر کشور پراکنده‌اند. برای سال‌ها ایران رتبه دوم جهانی از حیث استخراج را داشته است، اما همواره میزان صادرات سنگ فرآوری شده و حضور در بازارهای جهانی بسیار ناچیز بوده و درخور صنعت سنگ ایران نبوده و نیست. ایران باسابقه‌ترین کشور منطقه خاورمیانه، آسیای میانه و شمال آفریقا در صادرات سنگ است، اما در سال‌های اخیر کشورهایی نظیر ترکیه، مصر و حتی تونس گوی سبقت را از کشور ما ربوده‌اند و جایگاه ثابتی در رده‌بندی جهانی به‌دست آورده‌اند. در خاور دور کشورهایی چون کره‌جنوبی و تایوان (بدون حتی یک معدن سنگ) و اندونزی و مالزی با کمترین تنوع معدنی سهم بازار بزرگ‌تری نسبت به ایران در تجارت جهانی حدود 12 میلیارد دلاری سالانه سنگ دارند.
دلایل اصلی عدم توفیق صنعت سنگ ایران در صادرات سنگ فرآوری شده در معادن و کارخانه‌های فرآوری سنگ و قوانین مرتبط نهفته است و دیگر دلایل شامل مشکلات عمومی صادرات کشور است.
عدم اکتشاف کامل و علمی و مداوم، عدم طراحی استخراج به‌صورت اصولی و علمی توسط متخصصان مجرب، فرسودگی و انتخاب ناصحیح ماشین‌آلات معدنی و فقدان رویکرد علمی به استخراج موجب افزایش ضایعات معادن (گاهی تا حدود 50 درصد استخراجی)، عدم تداوم در تولید همگن و همگون با ابعاد استاندارد و عدم ثبات قیمت در دوره زمانی مشخص، از جمله مشکلات حوزه معدن است که با رویکرد علمی و تخصصی در اکتشاف، استخراج و بازاریابی قابل جبران است.
در کارخانه‌های فرآوری سنگ نیز رویکرد علمی به تولید به‌منظور افزایش بهره‌وری مواد اولیه و نیروی کار، کاهش ضایعات، تولید با اهداف صادراتی و تامین نقدینگی هم برای بازسازی ماشین‌آلات و هم افزایش توان رقابت بین‌المللی، حضور پایدار در بازار جهانی را به دنبال خواهد داشت.
تا قبل از بروز رکود در حوزه مسکن، ایران بالاترین مصرف سرانه سنگ در دنیا را داشته است؛ این امر موجب شد تا هر آنچه (با هر کیفیتی) تولید شده به فروش رسد و نیاز به بهبود احساس نشود. اما تغییر شرایط اقتصاد کلان موجب شد که موج‌های خوش‌خیالی به صخره‌های واقعیت برخورد کند و تجدیدنظر در روش‌های سنتی تولید و فروش ضرورت یابد. کمبود نقدینگی برای ورود ماشین‌آلات معدنی و فرآوری با نرخ‌های جدید ارز، افزایش بهای نهاده‌های تولید، فقدان بهره‌وری، قوانین قابل تفسیر به رای و بعضا متغیر و متضاد، عدم توان پیش‌بینی شرایط آتی تولید و بازار و از دست رفتن بازارهای صادراتی به‌دلیل تحریم، بسیاری از معادن و کارخانه‌های سنگبری را در معرض تعطیلی قرار داده است که نیازمند چاره‌اندیشی عاجل است. از جمله راه‌حل‌هایی که صنعت سنگ تزئینی ایران را به جایگاه واقعی خود در منطقه و جهان رهنمون خواهد کرد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اجرای پنجره واحد برای سازمان‌ها و دستگاه‌های دخیل در حوزه معدن به‌منظور تسهیل‌گیری در فرآیند صدور مجوزها و ممانعت از بروز مشکلات محلی توسط مسوولان محلی و افراد متفرقه
- فراهم آوردن شرایط مناسب برای جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی و تامین مالی با نرخ موجه
- نهادینه شدن رویکرد علمی در معدن، کارخانه‌ها و تجارت بین‌المللی
- برقراری پیمان‌های دو یا چندجانبه بین‌المللی برای برقراری تعرفه‌های ترجیحی با کشورهای منطقه و فرامنطقه
- ایجاد تشکل‌های صادرات محور و اصلاح و تقویت تشکل‌های موجود برای حضور جمعی و موثر در عرصه‌های بین‌المللی.
نکته پایانی آنکه استخراج معدن حلقه ابتدایی زنجیره ارزش صنعت سنگ است و برای اغلب سنگ‌های ایران این بخش شامل حداکثر 35 درصد ارزش افزوده کل زنجیره است و صدور سنگ به‌صورت خام بخش قابل‌توجهی از اشتغال و ارزش افزوده ناشی از آن را به خارج از کشور منتقل می‌کند، اما ذکر این نکته نیز ضروری است که تصمیمات شتابزده و غیرکارشناسی نظیر ممنوعیت یکباره و کلی صدور مواد خام نیز مصلحت‌اندیشانه نیست و توصیه نمی‌شود.
Read more:
http://www.donya-e-eqtesad.com/news/931193/#ixzz3mDCqCtaC
آرشيو مطالب...