کمتر پیش می‌آید که گودبرداری یک پروژه به عمق تونل‌های مترو، آن هم در خط شمالی که عمق زیادتری دارد، برسد؛ اما حالا رسیده است. گود‌برداری پروژه‌ای که در تقاطع بلوار صبا و خیابان شریعتی است، برای ١٠ طبقه زیر همکف از سال ٩١ شروع شده که تا امروز ایمن‌سازی نشده و به کار خود ادامه می‌دهند.

معماری نیوز - معصومه اصغری | شب‌ و روزی که حادثه شهران اتفاق افتاد را به خاطر دارید؛ حادثه تلخی که تا چند روز بخشی از شهر و شهروندان را دچار مشکلات بسیار کرد و تازه همه از مردم تا مسئولان خدا را شکر می‌کردند که در آن ساعت از بامداد شهروندان در آنجا حاضر نبودند و جدای از خسارت مالی، این حادثه خسارت جانی نداشته است. حالا تصور کنید که خدای نکرده چنین حادثه‌ای در یکی دیگر از تقاطع‌های شلوغ شهر، دیوار به دیوار خط یک مترو و در جوار خط اصلی لوله گاز و البته یک برج تجاری و تفریحی رخ دهد!؟ چنین حادثه‌اي اتفاق نیفتاده اما در پروژه «مرکز خرید و تفریحات پارس» در خیابان شریعتی درحال‌حاضر، زمینه‌های بالقوه چنین حادثه‌ای وجود دارد.

گودی دیوار به دیوار تونل مترو

کمتر پیش می‌آید که گودبرداری یک پروژه به عمق تونل‌های مترو، آن هم در خط شمالی که عمق زیادتری دارد، برسد؛ اما حالا رسیده است. گود‌برداری پروژه‌ای که در تقاطع بلوار صبا و خیابان شریعتی است، برای ١٠ طبقه زیر همکف از سال ٩١ شروع شده که تا امروز ایمن‌سازی نشده و به کار خود ادامه می‌دهند. این پروژه کمی بالاتر از ایستگاه مترو قیطریه در خط یک قرار گرفته و درباره این شرایط، مسئولان مربوطه هشدارهایشان را داده‌اند اما توجهی نشده است.

در نامه سعید غفرانی، رئیس وقت سازمان نظام مهندسی در سال ٩١ خطاب به کریمیان اقبال، مدیر کل اداره کل معماری و ساختمان شهرداری تهران آمده است: «با توجه به اینکه انشعاب اصلی گاز مجتمع روی دیوار مشرف بر گود نصب شده و دیوار مذکور دچار ترک‌خوردگی مشهود است و افزایش عمق گود در شرایط فعلی می‌تواند باعث ایجاد مخاطرات آتی شود. لذا خواهشمند است جهت جلوگیری از تداوم این روند تا زمان رفع موانع مذکور نسبت به صدور دستور توقف عملیات ساختمانی (به غیر از سازه نگهبان و تحکیم‌سازی مناسب تا این مرحله) اقدام لازم مبذول شود. ضمنا از آنجایی که دیوار غربی گود با مسیر توسعه تونل شمالی خط یک مترو و زهکش شرقی آن فاصله اندکی دارد، بررسی دقیق‌تر می‌تواند از بروز مخاطرات احتمالی آتی جلوگیری کند».

خبرنگار ما تلاش کرد تا توضیحاتی را از شرکت توسعه و ساخت مترو و شرکت بهره‌برداری مترو داشته باشد اما گرفتار پاس‌کاری این دو شرکت با عبارات «این مورد مربوط به ما نیست»، «ما تحویل دادیم» و «ما فقط تحویل گرفتیم و به کارهای دیگر کاری نداریم» شد.

گود در حریم لوله اصلی خط گاز

هنوز چندماهی از حادثه شهران نگذشته است. حادثه‌ای که هنوز مقصر آن مشخص نشده. در حادثه شهران جرقه ماجرا از خط لوله گاز و فشار، صدمه، ضربه، پوسیدگی یا هر دلیل دیگری روی آن زده شد و با آن آتش مهیب که تا ساعت‌ها خاموش نمی‌شد، بخشی از خدمات‌دهی در شهر را مختل کرد. در این مدت شهردار تهران و هر مسئول شهری دیگری درباره احتمال تکرار این حادثه در شهر هشدار داده‌اند اما چقدر برای جلوگیری از تکرار آن کوشیده‌اند؟

یکی از خطوط اصلی گاز در شمال تهران دقیقا از همین پروژه و گودبرداری آن می‌گذرد و در این چند سال نسبت به ایمن‌سازی یا انتقال آن یا حتی توقف پروژه اقدامی نشده است. سعید غفرانی، رئیس وقت سازمان نظام مهندسی در سال ٩١ در نامه خود به کریمیان اقبال، مدیر کل اداره کل معماری و ساختمان شهرداری تهران با اشاره به شکایت‌های مکرر ساکنان همجوار با گود‌برداری در بلوار صبا تأکید کرده است: «به علت عدم پیش‌بینی و انجام تمهیدات لازم برای نصب و اجرای صحیح و اصولی سازه نگهبان، وضعیت مخاطره‌آمیزی برای گود و مجاورین ایجاد کرده است. علاوه بر این باعث ایجاد ترک و نشست محوطه جنوبی ملک و تخریب بخشی از دیوار حیاط شده است. با توجه به اینکه انشعاب اصلی گاز مجتمع روی دیوار مشرف بر گود نصب شده و دیوار مذکور دچار ‌خوردگی مشهود است و افزایش عمق گود در شرایط فعلی می‌تواند باعث ایجاد مخاطرات آتی شود. بنابراین خواهشمند است جهت جلوگیری از تداوم این روند تا زمان رفع موانع مذکور نسبت به صدور دستور توقف عملیات ساختمانی (به غیر از سازه نگهبان و تحکیم‌سازی مناسب تا این مرحله) اقدام لازم مبذول شود».

در همان زمان کریمیان اقبال، هم در نامه‌ای دیگر درباره این پروژه به یزدانی، شهردار وقت منطقه یک که درحال‌حاضر معاون خدمات شهری شهردار تهران شده است، هشدار می‌دهد. در این نامه با عکس و نقشه و مشخصات کامل توضیحات سازمان نظام مهندسی ارائه شده و دستور اقدام و پیگیری سریع داده می‌شود. نامه‌نگاری‌های بعد از این تاریخ در دسترس نیست اما شواهد از شرایط فعلی پروژه حاکی از آن است که این اصلاحات صورت نگرفته و به عبارتی هم مترو و هم شرکت گاز و هم شهرداری نسبت به همه هشدارها و شرایط نگران‌کننده این پروژه بی‌خیال شده‌اند.

برج تجاری ٢٠ طبقه جایگزین مجموعه ورزشی

پروژه‌ای که درباره آن صحبت می‌کنیم، تا چند سال قبل یک مجموعه بزرگ ورزشی به نام«پارس» بود که سالیان سال بخشی از سرانه فرهنگی و ورزشی این محدوده را پوشش می‌داد و از قضا جایگزینی آن با یک برج با این ابعاد، اعتراض اهالی را به دنبال داشته است. اما مسئله مهم در این مورد این است که چطور کاربری ورزشی یکباره تبدیل به کاربری تمام‌تجاری می‌شود؟

البته مالک با زیرکی خاصی نام پروژه را «مرکز خرید و تفریحات پارس» گذاشته تا کاربری قبلی را به شکلی توجیه کند. درحالی‌که تقریبا همه مراکز تجاری در تهران و سایر کلان‌شهرها یک یا چند طبقه خود را برای جلب توجه و رضایت مشتری، برای «فوت‌کورت» یا مرکز تفریحی اختصاص می‌دهد و نمونه عینی آن هم مجتمع تازه‌تأسیس کورش است. اگرچه در همین چند هفته گذشته و با انتقادی که رئیس‌جمهور در مورد تراکم‌فروشی نسبت به شهر تهران داشت، موجی از دفاع در شهرداری تهران به راه افتاد، اما نمونه‌های عینی و حاضر تخلفاتی که در حوزه شهرسازی در شهر تهران اتفاق افتاده، در شهر وجود دارد و این پروژه نمونه‌ای گویا و در دسترس است که هر روز تعداد زیادی از مدیران هم از کنار آن می‌گذرند.

درباره این پروژه که در دوره مسئولیت علیرضا جاوید، معاون عمرانی فعلی و شهردار وقت منطقه یک، تأیید شده، سؤالات زیادی مطرح است. از جمله اینکه چطور در تقاطعی با این سطح اشغال و تراکم جمعیتی، از کاربری ورزشی آن کاسته و کاربری تجاری داده می‌شود؟ همین حالا که هنوز این پروژه تکمیل نشده، تقاطع موردنظر در خیابان شریعتی، تقاطع بلوار صبا (بالاتر از ایستگاه مترو قیطریه) یکی از تقاطع‌های شلوغ و نفس‌گیر این محدوده است و پس از اضافه‌شدن ١٠ طبقه زیر و ١٠ طبقه روی زمین با کاربری تماما تجاری، چه حجمی از جمعیت و تردد خودروها به این محدوده اضافه می‌شوند؟ و در نهایت اینکه شهرداری بابت این تغییر کاربری و مجوزهایی که معمولا تأیید آنها ‌گران تمام می‌شود، چه درآمدی داشته است؟ آیا این موارد جزء درآمدهای پایدار شهری محسوب می‌شوند؟



برج‌سازی بدون مصوبه کمیسیون ماده ٥

یکی دیگر از اشکالات مهم در مورد این پروژه، نداشتن مصوبه از کمیسیون ماده پنج است. این پروژه از ابتدای زمان گودبرداری، با اشکالات و مخالفت‌های جدی روبه‌رو بوده، اما توانسته بدون داشتن مصوبه از کمیسیون ماده پنج و تأیید نهایی سازمان نظام مهندسی، به روند ساخت‌وساز خود تا امروز ادامه دهد و اسکلت طبقات را تا سطح خیابان برساند.

این پروژه که از آذرماه سال ٩٢ به طور رسمی شروع شده است، گودی پرخطر داشته که در مورد آن بارها هشدار داده شده، اما بدون تغییرات لازم و توصیه‌شده به کار خود تا امروز ادامه داده است. در نامه‌ای که از سوی نظام مهندسی استان تهران درباره گودبرداری داده شده، در مورد خطرات جانبی آن از جمله خط لوله گاز و همجواری با خط یک مترو هشدار داده شده است. علاوه‌براین اهالی و املاک مجاور این پروژه در این مدت بارها مراتب اعتراض خود را نسبت به این پروژه و خطرات ناشی از گود آن اعلام کرده‌اند و درحال‌حاضر هم تاور فعال روی این پروژه بدون رعایت حریم کارگاهی خود به طور کامل روی خودروها و عابران و خانه‌های خیابان شریعتی و بلوار صباست. همین مورد هم یکی دیگر از موارد اعتراض است.

برج‌ها در مقابل منظره ارتفاعات تهران

اگرچه دغدغه‌هایی همچون دید افقی و نگه‌داشتن منظر شهری با این شرایط بلندمرتبه‌سازی در تهران دیگر کم‌کمک رو به فراموشی است، اما خوب است یادآوری کنیم که خیابان شریعتی که این روزها فوج‌فوج برج از آن بالا می‌رود، روزی به نام جاده شمیران معروف بوده است. این نام یعنی روزی روزگاری مردم تهران از ابتدای این خیابان که راه می‌افتادند، از یک جاهایی به‌بعد می‌توانستند شمیران و ارتفاعات آن را به‌راحتی ببینند و روحشان تازه شود؛ منظره‌ای که با ساخت چنین برج‌هایی در بلوار صبا دیگر کمتر دیده می‌شود.