امروز
يکشنبه 1403.10.2
Iranian Construction Engineering and Management
مدیریت مالی پروژه
گزینه نظامی روی میز خدا
انتشار کلیپی با عنوان «بغض آیت الله جوادی آملی به خاطر وجود ربا در سیستم بانکی» دوباره بحث ربوی بودن سپرده گذاری و تسهیلات بانکی را داغ کرد. صراحت سخنان این مرجع تقلید فیلسوف درباره بانک‌ها به ویژه بخش هشدار دهنده کلام ایشان در مورد «گزینه نظامی در برابر ربا»، عزم جدی مسئولان در رفع اشکالات از عقود بانکی را می‌طلبد نه تکیه و تاکید دوباره بر ظاهر اسلامی عقود بانکی.
مسئولان اقتصادی، بانک‌ها و مؤسسات مالی ظاهر عقود شرعی را به عنوان تاییدی بر اسلامی بودن شیوه بانکداری در کشور معرفی می‌کنند؛ اما اظهارات برخی مراجع تقلید در چند ماه گذشته نشان از شبهاتی عمیق و دقیق در عمل به عقود شرعیه دارد. آیت الله جوادی آملی که چند سالی است پیشگام مراجع در نقد نظام بانکی کشور شده است، دی ماه 94 گفته بود که دیرکرد بانکی حرام است و در نتیجه حقوق کارمندان بانکی که دیرکرد از مردم می ستانند نیز حرام. در پاسخ، یک عضو شورای فقاهتی بانک مرکزی گفته بود: «فرمایش ایشان یک هشدار به نظام بانکی است که اگر بانک‌ها معاملات ربوی انجام دهند دستمزد کارمندان آن هم حرام خواهد شد».
با این وجود آیت الله جوادی آملی چند روز پیش صراحت لهجه خود را بیشتر کرد و در درس خارج فقه خود در مسجد اعظم قم گفت: «این اعلام جنگ با خدا را خیلیها باور نکردهایم، او (آمریکا) که ازش کاری ساخته نیست همین که گفت گزینه نظامی روی میز من است، برخی نگران میشوند، اما خداوند صریحاً دربرابر ربا گفت که گزینه نظامی در برابر ربا روی میز من است، با من طرف هستید تا بانک‌ها اصلاح نشود و تا ربا وجود دارد همچنان وضع همین است، یک کسی میگوید چه در شرایط تحریم، چه در شرایط رکود و چه در شرایط تورم این معاملهای که با بانک میکنید سود میدهد و یقیناً 20 درصد هم سود میدهد، این یک علم غیب میخواهد، این همان ربا است اما به صورت عقود اسلامی که با این کار نمیشود جلوی ربا ایستاد، چطور می‌شود در تمام حالات این معامله سود بدهد و آن هم 20 درصد سود بدهد و آن هم یک علیالحساب باشد که تا آخر این علیالحساب سود بدهد.»
صراحت لهجه آیت الله جوادی آملی و استفاده از لفظ «گزینه نظامی روی میز خدا» ضمن آنکه پاسخی است به توجیهات برخی اعضای شورای فقاهتی بانک مرکزی که اظهارات‌های قبلی ایشان را در حد یک هشدار تلقی کرده بودند، تکلیفی جدّی پیش روی مردم و مسئولان در رابطه با سپرده گذاری و دریافت تسهیلات بانکی ایجاد می‌کند.
تفاوت میان تکلیف مردم و مسئولان آشکار است. سلب اعتماد از ظاهر شرعی عقود به واسطه سخنان مراجع و علما حکم می‌کند مردم با احتیاط بیشتری در بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری سرمایه گذاری کنند و یا تسهیلات دریافت نمایند. این درحالی است که تکلیف سنگین‌تری بر عهده مسئولان حکم می‌کند که جانب احتیاط را در برخورد با مسئله ربا کنار بگذارند و با ظنّ به ربوی بودن سیستم بانکی کشور به سرعت وارد میدان اصلاح نظام بانکی و کنترل آن برایند.
اصلاحی که به گفته غلامرضا مصباحی مقدم نماینده مجلس از آن جهت کار بسیار سخت و دشواری است که منافع عده قلیلی با ثروت‌های کلان و نجومی در میان است و آنها هرگز نخواهند گذاشت که سود در سیستم بانکی کاهش یابد. چراکه بیش از 80% منابع سپرده‌های بانکی در اختیار تنها 2% از خانوارهای ایرانی است و ثروت آنها روز به روز در حال بیشتر شدن است. این افراد به دنبال مؤسسات و بانک‌هایی می‌گردند که سود بیشتری نصیبشان سازد.
بانک‌ها نیز برای جلب آنچه «مشتریان خوش حساب» نامیده‌اند از هیچ دور زدن قانونی ابا ندارند.
با این حال در میان سکوت معنادار مسئولان اقتصادی، مشاور سابق رییس کل بانک مرکزی و نائب رییس هیئت مدیره بانک سامان در واکنش به اظهارات آیت الله جوادی آملی گفته برداشت مردم از بانکداری بدون ربا غلط است و این برداشت غلط به سبب مراجعات زیاد مردم به مراجع تقلید بر روی ذهنیت آنها تأثیر گذاشته است. این ادعا به نوعی تهمت به استاد اخلاق و مرجع تقلید فیلسوف مسلمانان است و البته رفتاری عوام فریبانه محسوب می‌شود چراکه شخصی در سطح جایگاه علمی و اجتهادی آیت الله جوادی آملی، استقلال رأی خود را تحت تأثیر القائات عمومی کنار نخواهد گذاشت.
از طرف دیگر سکوت مسئولان رده بالای اقتصادی کشور، مثل وزیر اقتصاد، رییس بانک مرکزی، رییس شورای پول و اعتبار و... در واکنش به آیت الله جوادی آملی بدان معنا است که آنها به طور ضمنی ادعای علما و مراجع تقلید مبنی بر ربوی بودن فعالیت بانک‌ها را پذیرفته‌اند و در عین حال قدمی در جهت اصلاح بر نمی‌دارند. جالب آنکه روز شنبه 22 آبان رییس بانک مرکزی اعلام کرد که هیچکدام از مسئولان دولتی به فکر اصلاح نظام بانکی نیستند.
او صراحتاً گفت: «هیچکس به فکر اصلاح نظام بانکی به شکل جدی نیفتاده، در حالی که بخش عمده‌ای از این اصلاحات باید از طریق دولت انجام شود». هرچند خود آقای سیف نیز در جلسه شورای بانک‌ها سخنان خود را معطوف به بدهی‌های دولت به بانک مرکزی عنوان کرده و از پرداختن به تسهیلات بانکی و سپرده گذاری که مدنظر اصلی آیت الله جوادی آملی و سایر مراجع بود، طفره رفته و یا صلاح ندیده است در جمع روسای بانک‌ها از ربوی بودن فعالیت‌های مجموعه تحت امر ایشان گله کنند. این رفتارها از سوی مسئولان بخش‌های اقتصاد کلان نشان از فقدان عزم جدی در برخورد با مسئله ربا دارد و ایشان «گزینه نظامی خدا» در برابر سیستم ربوی بانک‌ها را جدی نگرفته‌اند.
نقل از سایت الف
آرشيو مطالب...