مطالب خواندنی
پدر مهندسي عمران ايران، استاد احمد حامي
خاطره ای از استاد حامی:
مرحوم استاد حامی را بنده در کلاس آزمایشگاه مصالح ساختمانی که در دانشگاه پلی تکنیک (امیرکبیر) برای ما برگزار می شد ملاقات کردم . بزرگ مردی که یکی از بزرگترین درسهای زندگی مهندسی مرا در همان یک بار دیدن به بنده داد. در حال ورز دادن گل برای آزمایش بودیم که استاد وارد آزمایشگاه شدند و بنده که برای اولین بار بود ایشان را ملاقات می کردم ایشان را نشناختم تنها مردی زیبا رو با کت و شلوار آبی آسمانی را دیدم که با صورت اصلاح کرده به سوی من آمد و با لبخند پرسید : می خواهی مهندس بشوی؟ گفتم بله! گفت پس اون دستکش های لاستیکی را در بیاور و با دستانت گل را لمس کن ! مهندسی که خاک وطنش را نشناسد هیچوقت مهندس نمی شود ! روحش شاد / مهندس علیرضا سعیدی
جمله ای از استاد احمد حامی:
این مملکت عاشق می‌خواهد، هیچ وقت نگویید نمی‌شود؛ بگویید چگونه می‌شود؟(زنده‌یاد استاد احمد حامی)
زندگی استاد حامی:
احمد حامي در سال ۱۲۸۶ شمسي در يكي از محله هاي قديمي تهران در خانواده اي متدين متولد شد. پس از طي تحصيلات ابتدايي در مدارس توفيق و حسينيه، تحصيلات متوسطه خود را در دبيرستان دارالفنون به پايان رساند. در سال ۱۳۰۸ با شركت در آزمون اعزام به خارج به همراه نخستين گروه محصلان عازم برلن شد. به دلايلي پس از يك سال به تهران بازگشت و سپس راهي سوييس شد. در آن جا موفق به گذراندن تحصيلات دانشگاهي در دانشگاه زوريخ در رشته مهندسي راه و ساختمان با درجه ممتاز شد. در سال ۱۳۱۵ به كشور مراجعت كرده و همزمان با گذرانيدن دوران خدمت نظام وظيفه، در سمت رياست راه استان مشغول به فعاليت شد.
دانشكده فني دانشگاه تهران دو سال قبل از مراجعت او به كشور يعني در سال ۱۳۱۳ تاسيس شده بود و وي در همان سال هاي پس از مراجعت به ايران (دقيقاً در سال ۱۳۱۶) به دعوت استاد علي اكبر حكمت، همزمان با فعاليت در وزارت راه، در اين دانشكده به تدريس پرداخت. پايه گذاري دانشكده فني در محل كنوني آن به همت استاد حامي و جمعي ديگر از استادان آن زمان بوده است؛ چرا كه قبل از آن اين دانشكده در طبقه فوقاني دارالفنون در خيابان ناصرخسرو قرار داشت. استاد حامي با ۴۶ سال تدريس در اين دانشكده يكي از وفادارترين استادان دانشگاه تهران محسوب مي شود. ناگفته نماند كه استاد حامي علاوه بر دانشگاه تهران، در دانشگاه هاي پلي تكنيك (اميركبير)، دانشگاه تبريز و دانشگاه فارابي اصفهان نيز به تدريس اشتغال داشته است.
شخصیت چند بعدی استاد، این امکان را به ایشان می‌داد که علاوه بر امور دانشگاهی، به امور اجرایی نیز بپردازد. از این رو، مسؤولیت‌هایی نظیر مدیریت اداره ارتباطات در سازمان برنامه، مدیریت کل راه‌ها در وزارت راه و معاونت فنی وزارت، مشارکت در بسیاری از طرح‌های عمرانی از جمله راه آهن میانه و شاهرود ـ که از شاهکارهای مهندسی ایران می‌باشد ـ را برعهده گرفته و در کنار آن، همکاری نزدیکی با مرکز مطالعات سیاسی وزارت امور خارجه و سازمان برنامه و بودجه ـ در تدوین مقررات و مشخصات فنی ـ داشت و ایجاد مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن مشارکت فعالی را اعمال کرد.
سمت وی در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، مشاور عالی ساختمان و مصالح ساختمانی بوده و در بنیانگذاری سازمان برنامه و بودجه سابق (سازمان مدیریت و برنامه ریزی فعلی) نیز همکاری تاثیرگذاری داشته است.
همکاری و مشارکت استاد حامی در ساخت و راه اندازی بسیاری از راه ها، پل ها، راههای آهن، فرودگاه ها و بنادر کشور و تسلط وی به راههای کشور به حدی بود که ایشان را «پدر راههای ایران» نامیده‌اند.
استاد، علاوه بر این، بارها پیشنهاد پست وزارت راه را به علت علاقه وافر به تدریس، رد کرد. مجموعه ویژگی‌های منحصر به فرد استاد احمد حامی، او را به عنوان یکی از ارکان تاریخ مهندسی کشور مطرح می‌کند و همچنین اطلاعات بسیار دقیق استاد از خصوصیات زمین‌شناختی و جغرافیای مناطق مختلف ایران، این امکان را به ایشان داد که بسیاری از معادن کشور از جمله معادن سیمان در جاجرود و آبگرم، معدن ماسه سیلیسی در فیروز کوه، معدن قیر معدنی در بهبهان و کانولن در جاجرود و میانه را کشف کند.
زنده‌یاد مهندس حامی، علاوه بر تحقیق و بررسی پیرامون وضعیت خاک و معادن کشور، مطالعات گسترده‌ای در زمینه تاریخ تمدن و فرهنگ ایران انجام داد. مطالعاتی که به ارایه نظریاتی در مورد خط فارسی، ریشه تاریخی نام مناطق ایران، رد صحت حمله اسکندر مقدونی به ایران و نیز چگونگی انقراض سلسله ساسانی انجامیده است.
استاد احمد حامي در روز جمعه ۷ بهمن ماه سال ۱۳۷۹ دار فاني را بدرود گفت.
آثار استاد حامي
همكاري و مشاركت استاد حامي در ساخت و راه اندازي بسياري از راه ها، پل ها، راه هاي آهن، فرودگاه ها، بنادر و... ستودني است. از اين حيث و به خاطر تسلط او به راههاي كشور باعث شده تا وي را «پدر راههاي ايران» بنامند. او در كنار تاليفات مهندسي، در زمينه تاريخ و فرهنگ ايران نيز دست به قلم برده كه در آنها بيشتر تاريخ نويسان غربي را مورد انتقاد قرار داده است. تاليفات مهندسي او را مي توان در سه گروه مصالح ساختماني، راهسازي و مهندسي ساختمان تقسيم بندي كرد. مهندس حامي در زمينه مصالح ساختماني، چند كتاب از خود به جا گذاشته كه «سيمان»، «مصالح ساختمان» و «نسوز» از جمله اين كتابها هستند. كتابهاي «آسفالت گوگردي»، «راههاي ايران در گذشته و آينده»، «روسازي آسفالتي خيابان هاي تهران» و «ماشين هاي متراكم كننده زمين هاي خرده سنگي» از جمله كتابهاي او از ۱۰ جلد كتاب در زمينه راهسازي به شمار مي آيند. استاد حامي در زمينه مهندسي ساختمان هم دو كتاب به چاپ رسانده كه «برآورد ساختمان ها» يكي از آنهاست.
اما شمار كتابهاي تاريخي مهندس حامي هشت جلد است كه «آب يابي، آب رساني، آب ياري، آب سنجي در ايران باستان»، «سفر جنگي اسكندر مقدوني به درون ايران و هندوستان بزرگترين دروغ تاريخ است» و «هلنيسم دروغي بزرگ درباره فرهنگ ملتي كوچك» را مي توان در ليست اين كتابها يافت.
استاد حامي تحقيقات وسيعي در زمينه مصالح ساختماني در مركز تحقيقات ساختمان و مسكن ارايه داده كه در ادامه اين گزارش به آنها پرداخته خواهد شد. سمت او در مركز تحقيقات ساختمان و مسكن، مشاور عالي ساختمان و مصالح ساختماني بوده است. اما وي در بنيانگذاري سازمان برنامه و بودجه سابق (سازمان مديريت و برنامه ريزي فعلي) همكاري تاثيرگذاري داشته است.
استاد حامي در بسياري از مقالات خود طرح هاي پيشنهادي مفيدي در زمينه مهندسي راه و ساختمان ارايه داده كه كوتاه كردن راه شمال، نامناسب بودن راه هراز، آباد كردن خوزستان و... از آن جمله اند. مهندس احمد حامي در كنار تاليفات و مقالات چاپ شده خود، تعداد قابل توجهي گزارش و مقاله منتشر نشده دارد كه نسخه اي از اين نوشته ها در مركز تحقيقات ساختمان و مسكن نگهداري مي شود. عناوين تعدادي از اين ۲۳ اثر منتشر نشده او عبارتند از: «صنعت سيمان كشور»، «خشت گلي و گل آهكي»، «سنگ هاي گرانبها»، «آجر سفالي، آجر جوش و آجر نسوز»، «درباره بتن كفي»، «سنگ شناسي»، «راهداري» و....
درباره زندگي، آثار و مراسم بزرگداشت استاد حامي، مقالات و گزارش هاي متنوعي در نشريات مختلف به چاپ رسيده است كه در برخي از آنها حتي از او به «پدر مهندسي ايران» نيز ياد شده است.
پروژه هاي تحقيقاتي، فراتر از زمان
برخي از پروژه هاي تحقيقاتي كه با نظارت مهندس حامي در مركز تحقيقات ساختمان و مسكن انجام شد، عبارتند از: كند گير كردن زمان گيرش گچ با استفاده از افزونه هاي مختلف، سيمان بنايي، بررسي و مطالعه ملات هاي متداول در ايران، تهيه نوعي مصالح جديد از سنگ تراس و آهك، استفاده از سيليس ميكروني در ساخت بتن با مقاومت بالا، آجرهاي ماسه آهكي، كاهش سختي آب با استفاده از گرد سنگ تراس، آجر، شفته آهكي، آسفالت گوگردي و....
فاطمه جعفرپور در مورد آگاهي استاد حامي از معادن مصالح ساختماني كشور، به شناخت وي از منابع گچ بي آب در ايران اشاره مي كند: «استاد تمام منابع گچ كشور را مي شناخت و حتي آن زمان منابع گچ بي آب را كه در طبيعت دو مولكول آب خود را از دست داده، كشف كرد و اين درحالي است كه اين نوع گچ به تازگي در دسته بندي گچ هاي كشورهاي پيشرفته آمده است.» خانم جعفرپور در انتهاي گفت وگو به روش امتحان گرفتن استاد از دانشجويانش اشاره مي كند: «استاد به جاي اكتفا كردن به امتحانات معمول كتبي، در كنار آن از دانشجويانش بسته به اين كه اهل كدام شهر و منطقه باشند راجع به مصالح، مواد و معادن موجود در آن منطقه سؤال مي كردند. اگر چه ندانستن پاسخ اين سؤال از سوي دانشجويان از لحاظ نمره درسي مطلوب نبود، اما آنها را نسبت به تحقيق و كسب اطلاعات بيشتر راجع به مصالح نهفته در مناطقشان ترغيب مي كرد.»
تعصب ملي
همان طور كه اشاره شد، تعدادي از كتابهاي استاد حامي درباره تاريخ و فرهنگ ايران است. در اثبات عشق و احساس بي حد او نسبت به ايران همين بس كه موقع تحصيل در دانشگاه پلي تكنيك زوريخ، وقتي همدرسان يوناني اش هر از گاه كشورگشايي اسكندر را به رخ دانشجويان ايراني مي كشيدند، او از اين نيش زدن ها ناراحت شده و تصميم مي گيرد تا درباره اسكندر و كشور گشايي اش اطلاعات كسب كند.
اين موضوع را در مقدمه كتابي كه درباره اسكندر نوشته، آورده و سپس در جاي ديگر پس از تشريح راه سفر جنگي اسكندر در ايران (كه از نزديك مطالعه كرده بود) عنوان مي كند كه:
«با اين آگاهي فراگيرنده و همه جانبه به خواننده اطمينان مي دهم كه اسكندر در تنگ بوان در كهگيلويه شكست خورده، پس نشسته و به سوي باختر بازگشته و به درون ايران راه نيافته است.»
به خاطر شناخت كامل او از راههاي ايران است كه او را «پدر راههاي ايران» نيز ناميده اند.
تبلور اوج علاقه و ارادت استاد حامي نسبت به ايران را مي توان در جمله اي در مقدمه همان كتاب پيدا كرد:
«من يكي از هزاران هزار ستايشگران فرهنگ ايران زمين هستم، ايران زمين و مردمش را دوست دارم.»
آرشيو مطالب...